Wie is Anil Ramdas?

“Het echte afscheid is niet een kwestie van vertrekken, maar van accepteren dat je nergens echt thuishoort.”

De volledige naam van Anil Ramdas was Anil Jaiprakash Sadaphal Ramdas. Hij werd geboren op 16 februari 1958 in Paramaribo, Suriname. Hij was schrijver, journalist, columnist, radio- en televisiepresentator en programmamaker. Anil Ramdas was het derde kind van zijn ouders. Zijn moeder, Kamla Sukul, een Guyanese vrouw, was radiomaakster en toneelschrijfster Anil groeide op in een Hindostaanse gemeenschap in het district Nickerie en in de hoofdstad Paramaribo. Thuis werd zowel Sarnámi als Nederlands gesproken. In 1970, toen Anil twaalf jaar oud was, scheidden zijn ouders. Zijn vader verhuisde met Anils oudere broer en zus naar Nederland, terwijl hij en zijn zus Kawita bij hun moeder in Suriname bleven. Anil Ramdas droeg bij aan het gezinsinkomen door samen met zijn moeder voedsel te verkopen. Ze kookten gerechten zoals bara en verkochten deze op markten of aan huis. Dit was een manier om financieel bij te dragen en het gezin te ondersteunen na de scheiding. 

Anil Ramdas was zich sterk bewust van zijn Hindostaanse afkomst. Hij was geïnteresseerd in India, hield van Bollywoodfilms en raakte vanaf zijn zestiende geïnspireerd door Gandhi. Op zijn zeventiende wilde hij in India studeren en vroeg daarvoor een beurs aan. Hij kreeg echter een relatie met zijn buurmeisje Chandra op de dag dat Suriname onafhankelijk werd, 25 november 1975. Na hun vertrek naar Nederland trouwden ze en kregen twee kinderen: een dochter, Nezjma (avondster), en een zoon, Mrinal (stam van de lotusbloem).

Anil Ramdas werd in 1989 redacteur van De Groene Amsterdammer, waar hij sinds 1987 voor schreef. Bij dit linkse tijdschrift leerde hij Stephan Sanders kennen. Samen maakten ze verschillende televisieprogramma’s en documentaires, onder andere van 1997 tot 2000 het mediaprogramma Het blauwe licht. Vanaf 1992 werkte hij ook als medewerker voor NRC Handelsblad. Daarnaast publiceerde hij artikelen in diverse andere bladen.

Helaas raakte Ramdas in de laatste jaren van zijn leven verslaafd aan alcohol, verloor zijn baan en pleegde uiteindelijk zelfmoord in zijn huis in Loenen aan de Vecht, Nederland. Dit was op 16 februari 2012, zijn 54e verjaardag.

In 2023 verscheen zijn biografie, getiteld In wat voor land leef ik eigenlijk. Het boek is een handelsuitgave van het proefschrift van Karin Amatmoekrim. Ze schreef deze biografie omdat ze zich verbonden voelde met de thema’s die Ramdas in zijn werk aansneed, zoals identiteit, migratie, racisme en de zoektocht naar een thuis. Ze geeft aan dat het publieke afglijden van Ramdas verband hield met het uit de mode raken van zijn ideeën. Hij riep op tot het overstijgen van de eigen identiteit, een standpunt dat niet langer paste in een Nederland dat juist zekerheid zocht in een overzichtelijke, uniforme identiteit. Anil Ramdas werd daarmee een vertegenwoordiger van complexe ideeën over identiteit, die niet meer aansloten bij de Nederlandse samenleving.                                                       

Enkele boeken die Anil Ramdas heeft geschreven zijn Badal, Paramaribo: de vrolijkste stad in de jungle, De papegaai, de stier en de klimmende bougainvillea, Het besluit van Mai, De beroepsherinneraar en verhalen zoals: Zonder liefde valt best te leven, Ik had me de wereld anders voorgesteld, In mijn vaders huis, De strijd van de dansers, Het geheugen van de stad.

Het besluit van Mai gaat over een vrouw uit India die in Nederland woont. Mai is getrouwd met Krishna, maar hun huwelijk is niet gelukkig. Krishna luistert niet naar haar en ze voelt zich vaak alleen. Mai denkt veel na over haar leven en vraagt zich af of ze gelukkig kan worden als ze blijft leven volgens de regels van haar cultuur. In Nederland ziet Mai hoe mensen vrij zijn om eigen keuzes te maken. Dit maakt haar aan het twijfelen. Ze wil haar familie en cultuur niet teleurstellen, maar ze voelt ook dat ze niet gelukkig kan zijn als ze altijd doet wat anderen willen. Mai worstelt met deze gevoelens en zoekt een oplossing. Mai praat met mensen om haar heen over haar problemen. Sommige mensen begrijpen haar, terwijl anderen vinden dat ze gewoon moet blijven zoals ze is. Door deze gesprekken begint Mai te begrijpen wat ze echt wil. Langzaam wordt ze sterker en durft ze meer voor zichzelf op te komen. Het verhaal laat zien hoe moeilijk het is om een keuze te maken tussen tradities en je eigen geluk. Mai denkt na over wat belangrijk is in het leven. Ze wil vrijheid, maar ook liefde en respect van haar familie. Uiteindelijk neemt Mai een dapper besluit. Ze kiest voor zichzelf en haar eigen leven. Dit betekent dat ze moeilijke beslissingen moet nemen, maar het geeft haar ook hoop op een beter leven. Het boek gaat over vrijheid, keuzes maken en geloven in jezelf.

Ik heb ervoor gekozen meer te vertellen over dit boek, omdat ik graag zou willen dat mensen weten dat een moederleven niet gemakkelijk is. Ik vind ook dat Het besluit van Mai een diepgaand inzicht geeft in de thema’s migratie, identiteit en de confrontatie tussen verschillende culturen. De worsteling van Mai met haar keuzes en de verwachtingen van haar omgeving sprak mij aan. Mai zegt in het boek: “Het echte afscheid is niet een kwestie van vertrekken, maar van accepteren dat je nergens echt thuishoort.”

Anil Ramdas herinnerde ons eraan hoe belangrijk het is om trouw te blijven aan jezelf, ongeacht de uitdagingen die je tegenkomt.

Geschreven door:
Rischiana Chotkan